Có nhiều tiêu chuẩn để đánh giá một gốc mai đẹp. Tuy nhiên, đối với những người chuyên chơi mai thì một cây mai đẹp là một cây mai hội đủ các yếu tố sau đây.
Bốn tiêu chuẩn cơ bản để đánh giá chất lượng một cây mai đẹp mà những nghệ nhân chơi mai thường áp dụng:
Nhất Đế
“Đế” ở đây là phần gốc mai và bộ rễ nổi lên trên mặt đất (nếu có). Bất kỳ một cây kiểng nào thì phần gốc cũng đều quan trọng. Bởi gốc cây có chắc, to lớn, bộ rễ có khỏe thì mới giúp thân đứng vững và cây được sống tốt, phát triển mạnh.
Đối với cây mai bonsai, gốc cây lại càng là điều tiên quyết cần chú tâm đầu tiên. Gốc phải phình to hơn phần thân bên trên, vừa hợp tự nhiên lại tăng tính thẩm mỹ và nghệ thuật.
Xem thêm Hoa mai vàng ngày tết và ý nghĩa hoa mai vàng trong cuộc sống
Nhì Thân
Thân cây quan trọng thứ hai, bởi đối với người tiếp xúc lần đầu, thân cây sẽ là điều mà họ chú ý đến khá nhiều. Một gốc mai có đẹp hay không cũng do hình dáng thân. Thân mai hầu như quyết định đến toàn bộ hình dáng bên ngoài của cây mai.
Cây mai đẹp đòi hỏi phần thân phải tròn trịa, cứng cáp, vỏ trơn láng, không bong tróc. Dáng cây thẳng, không vặn vẹo hoặc nếu có uốn hay u sần thì phải thẩm mỹ, tạo thế nghệ thuật. Cần lưu ý thân to hơn cành và phải nhỏ hơn phần gốc để hài hòa về hình dáng.
Xem thêm Hướng dẫn cách chọn mai vàng, giống mai vàng đẹp chưng tết
Tam Cành
Một cây mai đẹp đạt chuẩn thì những cành nhánh trên cây mai phải dàn tỏa một cách hợp lý, hài hòa. Cành mọc vươn dài, ngay thẳng, không gãy gập xuống dưới, không cong xuống, càng lên phía trên ngọn càng ngắn và nhỏ dần. Nhờ đó tán lá mới có dáng tàng thông, khiến tán lá trông nhẹ nhàng và thanh tú. Cành cuối cùng ở gần gốc nhất không được quá thấp, gần mặt chậu, che mất vẻ đẹp của gốc. Khoảng cách đúng chuẩn là từ 10-15cm.
Tìm hiểu thêm Cách nụ hoa mai như thế nào? Có nên sử dụng thuốc kích nụ mai?
Tứ Nụ
Người ta chọn mai chưng Tết vì sắc hoa, do đó nụ hoa là rất quan trọng. Những cây mai có hoa to, mọc thành chùm, cánh dày, màu sắc tươi, có hương thơm sẽ là những cây mai được ưa chuộng hơn. Mai vàng nguyên thủy hoa sẽ có từ 5-12 cánh. Hoa ghép, hoa bosai mai có thể có từ vài chục đến hàng trăm cánh.
Nhìn vào một gốc mai, bạn có thể thấy được cá tính và phong cách của chủ nhân nó. Đối với những người đam mê mai bonsai thì mai được tạo hình một cách công phu để vừa mang tính nghệ thuật vừa mang ý nghĩa phong thủy. Một số thế Thế trực, Thế thác đổ, Thế nhất trụ kình thiên, Thế tam đa, thế ngũ phúc,…
Bên cạnh đó, nhiều người lại ưa chuộng những dòng mai nguyên thủy (mai vàng tự nhiên, có từ 5-12 cánh). Vì theo họ, những chậu mai vàng nguyên thủy có tuổi đời cao không chỉ có giá trị về thời gian và hội đủ các yếu tố đế, thân, cành, nụ,.. Mà nó còn mang ý nghĩa về sự may mắn, tài lộc, trường thọ.